Cùng với đó, chính sách thuế tiếp tục có lợi cho việc nhập khẩu phân bón NPK nên lượng phân bón nhập khẩu trong năm 2019 tăng cao, đặc biệt là phân NPK, điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phân bón NPK trong nước.
Các quy định của pháp luật về quản lý sản xuất kinh doanh phân bón đã có tác động tích cực nhưng tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các cơ sở, doanh nghiệp phân bón nhỏ lẻ trên thực tế vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ, các sản phẩm phân bón kém chất lượng, hàng nhái, hàng giả vẫn xuất hiện tràn lan nhưng chưa được xử lý nghiêm tiếp tục làm rối loạn thị trường phân bón, ảnh hưởng tới những nhà sản xuất kinh doanh phân bón chân chính.
Hiện tại trên thị trường có nhiều loại phân bón kém chất lượng như Kali, DAP, NPK được bày bán kèm với các sản phẩm của các doanh nghiệp uy tín và để đẩy được lượng hàng kém chất lượng này ra thì các đại lý sẵn sàng bán sản phẩm chất lượng với giá thấp hơn cả giá xuất xưởng để bán kèm được các sản phẩm kém chất lượng và thu lợi nhuận cao nhờ “mồi kém chất lượng, giá lại cao”. Việc này gây khó khăn và ảnh hưởng không nhỏ đến các doanh nghiệp sản xuất phân bón uy tín trong nước.
Với thực trạng đó đã và đang xảy ra, cuối năm 2019, cơ quan chức năng một số tỉnh như Tây Ninh, Bình Phước, Đắk Nông…đã tăng cường kiểm soát, phát hiện và xử lý hàng loạt công ty, cửa hàng vật tư nông nghiệp cung ứng phân bón giả, kém chất lượng để giúp cho bà con nông dân.
Cơ quan chức năng kiểm tra cửa hàng vật tư nông nghiệp.
Chẳng hạn như cửa hàng vật tư nông nghiệp (VTNN) Lê Văn Điền (xã Gia Lộc, huyện Trảng Bàng, Tây Ninh), cơ quan chức năng phát hiện hành vi buôn bán phân bón giả là sản phẩm Phân bón NPK 28-11-9 (loại 50kg/bao). Ngoài bị xử phạt 30 triệu đồng về hành vi buôn bán phân bón giả, cơ quan chức năng còn buộc cửa hàng VTNN Lê Văn Điền nộp lại số lợi bất chính có được từ hành vi vi phạm 18,6 triệu đồng.
Tại cửa hàng vật tư nông nghiệp Nguyễn Hữu Tài ở huyện Trảng Bàng, cơ quan chức năng phát hiện có tới 2 công ty cung ứng sản phẩm phân bón giả, chất lượng kiểm tra dưới 70% so với hồ sơ công bố chất lượng sản phẩm đó là: Sản phẩm phân bón PMC Áo Giáp Kẽm (sản xuất ngày 1/2/2019 có hạn sử dụng 02 năm, loại 500ml/chai) của một cty ở TP Vũng Tàu tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Còn tại tỉnh Bình Phước, cơ quan chức năng đã phát hiện cửa hàng VTNN Phú Nghĩa thuộc huyện Bù Đăng kinh doanh phân bón giả (có chất lượng dưới 70% công bố tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm) là sản phẩm Phân bón gốc hoà tan RICH NPK 15-15-15 +TE. Cơ quan chức năng đã phạt 30 triệu đồng về hành vi kinh doanh phân bón giả đối với Cửa hàng VTNN Phú Nghĩa…
Với những hành động kịp thời đó của cơ quan chức năng, đã hạn chế phần nào sự hoành hành của nạn phân bón giả, phân bón kém chất lượng; tuy nhiên, sự kiểm soát thiếu đồng bộ tại nhiều địa phương cũng đang phần nào vẫn để hiện trạng này xảy ra, đơn cử tại khu vực huyện Cờ Đỏ, thành phố Cần Thơ nhiều đại lý đang khai thác cách thức bán “bia kèm mồi” này một cách đến tiêu cực khi đưa giá bán phân Urê của một số đơn vị sản xuất, kinh doanh uy tín xuống mức thấp không ngờ, một nghịch lý là giá Urê nhà sản xuất bán cho Đại lý cấp 1 chỉ ở mức 6,300-6,500 vnđ/kg nhưng đại lý cấp dưới hơn bán cho nông dân chỉ ở 5,000-5,500 vnđ/kg; sự chênh lệch rất lớn này trong ngành phân bón là quá khó để giải thích, và sau này tìm hiểu mới được biết đó chỉ là “bia chất lượng” để thu hút còn “mồi bán kém” chính là những sản phẩm kém chất lượng được ngụy trang bởi những cái tên rất dễ gây nhầm lẫn như theo kiểu như: Kali 61, Super Kali nhưng thực tế chỉ vào khoảng 31%, hoặc Đạm Hạt Đục 46% nhưng thực tế vào khoảng 25%; hay DAP 18-46-0 thì thực tế chỉ khoản 20% trong khi giá lại cao gần ngang ngửa với các sản phẩm chất lượng, có đủ hàm lượng được lưu hành trên thị trường.
Có thể nói việc các đại lý bán hàng với chiêu trò bán “bia kèm mồi” cho bà con nông dân để thu lợi nhuận cao như hiện nay không những ảnh hưởng đến chất lượng nông sản, gây ảnh hưởng không nhỏ đến các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phân bón uy tín trên thị trường mà còn gây thiệt hại trực tiếp cho người nông dân khi phải trả giá cao hơn thực tế rất nhiều, trong khi giá nông sản bấp bênh, hạn hán, dịch bệnh…lại phải chịu những khoản chi phí không đáng chỉ vì những chiêu trò trong kinh doanh của một số đại lý.
Vậy nên, bên cạnh việc tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm của các cơ quan chức năng như Thanh tra nông nghiệp, Quản lý thị trường các địa phương đối với các cửa hàng vật tư nông nghiệp bán phân bón kém chất lượng, phân bón giả cho bà con nông dân, nhất là tình trạng bán “bia kèm mồi” như hiện nay.
Bà con nông dân cần hết sức cẩn thận và kiểm tra kỹ khi mua phân bón theo khuyến cáo: lựa chọn cửa hàng có uy tín tại địa phương, chọn dòng sản phẩm quen thuộc với thương hiệu uy tín; khi mua nhớ kiểm tra mặt trước và mặt sau của bao bì sản phẩm với những thông số và tỷ lệ % hàm lượng các dưỡng chất thống nhất với nhau; kiểm tra bao bì còn nguyên không bung bể hoặc có dấu vết miệng bao đã được tháo ra may lại.
Thiết nghĩ, việc các cửa hàng vật tư nông nghiệp, đại lý đang “bắt tay” cùng một số doanh nghiệp sản xuất hàng hóa kém chất lượng để bán kèm với các sản phẩm uy tín trên thị trường nhằm lừa dối người nông dân để trục lợi như hiện nay là không thể chấp nhận được. Đề nghị các cơ quan chức năng cần thường xuyên thanh, kiểm tra và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm như trên để góp phần xây dựng một nền nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại và đem lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân.
